uïïun  122, 

sdyur 2957

  (Juin  2007)

Amezwaru

 (Page d'accueil) 

Tamazight

arqiyya bu-oali nvd ébiqca" tamaynut

Azghan d tusi "tabrat n umazigh"

Arcti n ucar

Rurugh rrja inu

Amghar d tamghart

Dipya

Ussan lli izrrun

Tamazgha

Tifras n ucar

A tidet inu

Français

Au nom de la solidarité arabe!

Les lettres de Cyprien

Les petits calculs du HCP

Les panarabistes menacent d'exterminer imazighen

Derrière une chimère

Quand les droits d'mazighen seront-ils respectés?

Le dahir dit "berbère"

Lettre du président du CMA à Kadhafi

Message du MCA

العربية

رقة بوعالي أو بيقشا الجديدة

خطابات محمد السادس يفهمها فقط 30%

الأمازيغية ورهانات التنمية

فوضى مشرقية ببلاد مغربية

الفتنة بين النوم والإيقاظ

تمخص الجمل فولد فأرا

مولاي محند والحركة الريفية

راهنية ملحمة الذهب والدم

الجزيرة العربية ودوزيم المغربية

الإرهاب يضرب من جديد

بدون عنوان

عيد الشغل بالمغرب عيد للعروبة

التفاوض بشأن الصحراء

حوار مع كريم مصلوح

تونيفت، تذكرة نحو الجحيم

مذكرة النسيج الجمعوي بالمغرب

حوار مع الفنان سعيد الزروالي

فاروق أزنابط

أمازيغوفوبية ستوديو دوزيم

بيان جمعية أمغار

بيان فاتح ماي للحركة الأمازيغية بالناظور

بيان أونيم

بيان الجمعيات الأمازيغية بالحسيمة

بيان جمعية ازمز

بيان تضامن للعصبة الأمازيغية

بيان ح.الأمازيغية بتازة

بيان جمعية أوزكان

بيان العصبة الأمازيغية

 

Azghan d tusi «tabrat n umazigh »

Yaru t: Hammou BOUCHKHAR.

Iniritn (genres) gher mi illa idj n uzvur, la tqqnen g umalu ns, la t mhatvarn. G tussna n ayt zik, d win ayt was sa, ihn idvfarven, tella tmedyazt tezdi d umzgun; stit ca ur ttughtmelsa d izriran am win n was sa, walaynni ur kkisen. D ay teqqim tqebbatv, d tmedyazt ixs ad ttucerrgen ad ffghen tiddi nsn ak an awt gher umezgun makka itwurar ass a.

Amsawadv illan inger atsn, ur da itbbi. Manig illa wawal illa umezgun, “ur inni ad ikref, neghd ad ikkes xas km tekkes tmedyazt, rix inetcni agd ubuy n yils n uggid”(2).

Advrvis n tabrat n umazigh turar terbiot n izmawen zimmur, tedda g lgud a, is gguten, wansiwn manig ad x taker tmedyazt; agd umuci ya n sidvn cardv wansiwn. Amezwaru yuzd d izli ukeccum, degs mnig itwanna: irca wya irca annayx iserdan ran ad gin isan...

Tisnat d ad tili x ssebsi, digs ad xefs itlagha ad t ikmu ffir imensi, ak ad iqqen ifexsi…

Tnitnin, tedda attvas x imi n fadvma manig ara tbedd x zzveltv g mi tela, ur as iqqim la lqecc la tilula,z eg wass mi temzaray agd tmurtal tawtv manig ar tenghel tixt x waxxa nqqim ur nsula.

Azghan n tenbadvt g ‘‘tabrat n umazigh’’, ur d ad ig xas idj ifili, g uzvettva n tmezgunt, ad x turar, terbiot n aynraneg issiddn (al badil lmudi). aseqsi n tenbadvt iqqal gher, tikt n ikrusen. Itinin akraf g mi illa ufgan n tmurt. Taghuni manig llan iwdan, pa tessers xefsn tenbadvt, da y tkerzvihn, xat n t annay inger midden n wadda. Arezzvum n wurar iftek, s usghuy n fadvma “wik wik a midden, manig tssawaln iwdan, argaz inu ur issin xas aoggadi”.

D kem ur illi imenghi, tella “maxiddan” manig, ur itisin y idj, mag llan ghers g taddart. udmawni sdiden, day waxxa kkren x tenbadvt, xa zerrin urd am wansiwn, itakren iburaq n imzaren (spectateurs).

Gher twala n wawtv n jjari, s taddart n oella; ad k ad issaghul ioban, ad s ittmucn, hma ad ibedd sisen zzat inebjiwn, d iddan zeg wapli; Mzarayn injda, idvfar t jjari ad iccencef wid mi laghan, ad sisen ssken, ussan n umerret. Jjari xas iddez tiflwit, d oella ixsi, y ikk ddaw ujertil. Amas n uggid, y iwtv tizi tifercit. Fadvma ad k tfukk, tassast a, issufgh oella iqaridvn; ak ad zrin gher ufus n jjari, tedda a sisn tberreh “pana whana, rbommya zeg urgaz inu, I jjari…”

Amlala n tenbadvt d midden, tuli d x uceffer; jjari idda ad itc i su, pa ddjin ur idjiwn; illa degs fad, urd n ukanif, neghd llbanan, neghd ifullusen ibeldiyn isufren. Hemmu allig yuki, y ufu ixf ns, idda s lbeztvam s lehsisa digs illan.

Iwdan ginin ifassen lmexzen, x ad aghulen, ak ad wwten s imi ns. D wn ittwadren la s itghima xas usghuy “is trim ad nqqim hezzuti map”. Dg wansa, illa ufud y ujren afud; d kem tssiwlt ack rzven, la itghima uoerreq, d tqebbetv ag teggen uzzal, it nnalen tiqqad.

Llan t tikkal manig itghnaf wen yumsn x iwdan g umezwaru; swammu xa tekkes leghdiga zeg ulawn; xas tikkali drusen. Da iqqim uxub i taddart, s mag zzugher n leqwalb ffir as. Allig itteffu ioban ddan ttun tn, oella ighenfast i jjari, as isseblezv iqaridvn y iwi zegs. Amlala g umata igu wn ttawil, urd wen idubbaz. Titi ar ad iddun i jjari, x ad tberram gher uzlalam (vélo) ad tiqeyyer: isd lbuckli ay a mad acnid? ttiqsen imzvaren s tatvsva.

imenzaghen x tenbadvt itutcen i war amsasa, d ad t nizvir x ad tkkren gher wawal i temttudvt; tettves tsunxer ig it tagennuzt; tusi tadist, taru teg tixsi, allig ad s tessers ikniwn g ikniwn. Kem tenna awal, ur imqadda, icced degs ighenf as: wen itggen rray i temttudvt ayn ghifs itkken aya, y xs, Tamara n tudert g ighrem.

D tamttudvt it susumen, ay twata aya. “Ak ad ittusbedd ukerfes n toeyyalin d imezvyan, y ixs ad it usedrus zeg watig n ukerfes awtemy aghul ad t ssersen g tiddukli d umsawatv ” (3). Utvuf ns g ak ad tsselmed illis, ur t tssufugh zeg tinmel, d tutra n wass ar ad issidden; d manig ur tekk xefs tmara. oella, ibbas, nta itqqal, ay ay lemmden imehtvar, ak ad ssgunfan, walynni ili nsn, issilid xas aghruc.

Tamttudvt ur tgi tameghrust, isd as illa awd ntat wawal ttini, smi tegg ag ntat tanbadvt. Xas tussna tini, tpayel, y ixs ad iwwet degs w atvu, ak ur tghima terset. tn ituzememn n ayt uxam (le code de la famille), mqqar tgu aneqqez imeghren, tedju tamttvut la teqqen g ucewwal urgaz. Da teqqim allu temzagal d tilelli, d urezzvum. Tamttvut kem texst ad toebret mchal ay tgu ixf ns seqsat maggin argaz, tsellt as: nta ag t qellaben, is tettcu temttudvt neghd teswu.

Azghan n tenbadvt illa btvaytvay allig y iwt gher ittustayn, I tt irraben, askka mi ttvfen tisura i wsenyuddu n tmurt. Ccfayt x ad t nghal adda y ad kmen, ad shuzzren iwdan ad bbin xefsn ass urezzvum n tirbioin usttay. Da y taft idj y iwid ifeck n usfatv, idj lfettaca usid, day teddut; ur illi wn it itinin tzvil, ku idj itcat x uoarum ns. D iberdan g ayn illan d tallest, ur degsn asid, isramen la gjegen xefsn izan, wn innan ad yaf tawuri i win qqimnin, la suln tceyyacen izan.

Tizmilin (notes)

1- lhusin Baxxu

2- A. Khatibi “le théâtre n’est point mort” in: le prophète voilé, l’harmattan,1979, p. 112.

3-barbara witmer: iberdan n tussna ukerfes, amadval n tussna n°337,mars’2007.(a. 253). S ta3rabt.

* tiwaliwin g tmezgunt ituraren: rqiya Titrit (Fadvma ). Lhusin Baxxu (Hmmou) agd tawarit n umgerd (texte). Saoid ibbas hemza (oella) d Assili (réalisation). Herc rras (jjari). Xalid Aoric (Aoddil warrar urar) (scénoghraphie). Asma Jawpara (ioban). Najib Nasver (asidd).

Tamezgunt tezzrit terbiot n Izmawen Zimmur.


 

Copyright 2002 Tawiza. All rights reserved.

Free Web Hosting