Uttvun 82, 

Sinyûr  2004

(Février  2004)

Amezwaru

 (Page d'accueil) 

Tamazight

Imenzayen n "Tsertit tabarbarit" tamaynut

Mayd msen imazighen?

Xminni tudart teddakkûr d tira

Ixfawen n umazigh

Tamxsuyt

Abrid g nteddu

Tagharrabut n tadjest

Neccin d isudjas

Aghuyyi

Tafuyt

Sal, sal...

Ixef nnek a yaseggûs

Français

Imazighen de Hérodote(2)

Visite à une classe de tamazight

Point de vue d'un amazighiste

L'amaighité est un otage

Ainsi parlait le Sud-est

L'être à l'autre rive (2)

Aheddawi

Mohammed Choukri est bien connu  Rome

La reconnaissances des berbères de France

Sauvez les sites touristiques

Communiqué du MCA

Communiqué du Mak

Communiqué de Tilelli

Communiqué d'indignation

Communiqué 2 de "Azemz"

L'association Ziri

العربية

مبادئ السياسة البر برية الجديدة

الظاهرة الظلامية

الريف بين الهجرة وتشتيت الجماعات

آثار القلاع المحصنة بالأوراس

لسنا شرقيين ولا غربيين

هل هو السهو؟

نقطة نظام

جمعية تانوكرا تحتفل

بيان جمعية تانوكرا

إخبار لجمعية إزمز

بيان للحركة الأمازيغية ببرسلونة

بيان جمعية تاماينوت بإفني

بيان الاتحاد الوطني لطلبة المغرب

بيان الاتحاد الوطني لطلبة المغرب بالرشيدية

الحركة الطلابية الأمازيغية بوجدة

شكر وامتنان

تهنئة

تعزية

تعزية1

 

 

Mayd msen Imazighen?

Yaru t: Hha Oudadess (Rrebadv)

Mayd nella, nssen is nga imazighen. Deghi naghul da nettini ugar n lli. Maca, idd iwda? Nekk, nnix upu; ar snimmiregh ad ur ilix ghas nekk. Deghi, ugar n lli, unna ittinin iga amazigh ad ghur s ifaw uynna  d yisin ad t issikz i midden.

Winna illan nnil n tamazighet, ssenen -nghedd ghalen is ssenen- mayd da tteggan. Unna idfaren ca n tadyulujit, da ihessu tigejda nna xef tuley d tiqiffiten nnes; ar ax tent d issufugh, aynna yukz d uynna ur yukiz. Unna idfaren ca n tatturrefa g ddin, imci nnax. Unna idfaren ghas tanbattv d asman n idrimen, da zarres itteffegh ar t ittini s abbender d asxuzzer.

Nekkweni imazighen nebdva. Illa unna idfaren tadyulujit –tin uzelmadv, tin uyffas nghedd tin tar tasga-, illa unna idfaren tatturfa n ddin, nghedd tanbattv, nghedd, igellin, yucceka g umerdul, ur issin akkw mayd imes ula mayd da ittegga. Maca ad yisin ku yan, akkw mayd imes, is idd

1. Ur negi tadersitt g tamazirt tad.

2. Da nettini, imezdaghen n tamazgha gan akkw imazighen. Unna mi ur d yusi awal ad, ur nenni ad ghifes nader; maca ad isghel tardast nnes iqqim ghifs. Nekkwni, da nsawal ghif nex, ur idd xef wiyyadv.

3. Ur ngi ghas ayt idraren. Tamazighet tella g timdinin (Agadir, Nnadur, Ddaxla, Imetvgheren, Tiniggi, Meknas, Tigemmi tumlilet, Calla nna mi da ttinin Rrebadv, Fas nna igan Afas, atg.).

Seg yat tasga yadvn, da ax zawaren ar ax reggemen. Da ax ttini ghas isnaghen nna da ittemsenghan awed inger atsen. Una isnaghen xef tamazirt nnes, asnagh akeswat aynna, ulugh ayd as yusan; ur idd azwar. Unna innaghen s ism n wiyyadv ur idd ghas netta. Ikka uzemz g iga inighi tawiri amm tiyyadv, iddex ur ufin midden mayd tteggan. D aya akkw mani afella n wacal. Imciss awed adday ax nnan is da nettemsengha inger atnex. Kkan akkw midden da ttemyasayen inger atsen mahedd ur illi ca n uberrva nna ten yiwdven. Imedyan itkwar issen umezruy, seg aneqqerv ar aghelluy; awd inger winna mi da ttini “lxulafa arrvacidun”. Seg yiwt n tindvefrin, n uya nna nnix, pat ur nessin amezruy nnex.

Amezruy nnex, nessen ghifs ghas mayd arun wiyadv; d ghas imiqq seg digs. Illa ghif nex, ad nesmaynu izrvi nnex xef umezruy nnex. Mec dignex winna issenen taorvabt d tafransist, ar ax d ttawin aynna ur inmen, pat, aynna ssenex, ur illi umazigh ighrvan Tite-live, Polybe, Strabon, Plutarque, atg. . Max ad ur qqarven inelmaden n umezruy talatinit, tagwrigit, taqibtviyt? Yat tikkelt, g “chaîne Arté”, annayx yiwn ugg France da itturu s iperuglifen imcinna da netturu s izwilen n tifinagh, tarvamiyt nghedd talatinit. Ghas yun umedya. Nnan yuddeja Massinissa i yan ugg Rrom  ad ifru timukrisin n tikkusa nnes. Tad ur i yi tekcim ixef. Massinissa, agellid akeswat, issenen Irumiyen, netta nna innan “Tafriqet i Ifriqen” ad as igger ad yaddej tagelditt nna xef iswa tidi d anezgi g ufus n ugg Rrom! Nnix idd iggudey mayd ur nessin. Arraten ad ilin g Roma –lumenn g Lvatican-, g Atènes, g Istambul d akkw mani; d ad ilin g Tamazgha. Tella Volubilis (Walili nna igan Uglili, Ultalili nghedd Mmulili), urta ghifes tesmar tawiri; akkw mayd digs igan amazigh urta ittubdir. Tella tamdint, inger Kenitra (Tilleggwitt) d Rrebadv, ur digs tt yiwiy awd yan. Tella tamdint, tama n Xnifra, uddejanett da terddel meqqar tghiyy ad teg Fazaza nna itteyassen g umezruy; yili ghures atig axatar. Yili uynna ur nedmi.

Ighwzzif wawal. Deghi, ad nebder ghas yidsen iskkinen nna s nettisin unna igan amazigh assa. Amezwaru, ad isawel tamazight. Mec ur tt issin, ad ilmed aynna mi ighiyy. Wissin, ad tt isawl i tarwa nnes; acku, aynna da ttegannayen imzghizen n Tamazight, netta ad tmmet. Wisskrad, ad izvayt amezruy n imazighen seg mayd llan. Seg Mmis n Ragh – d mayd t izwaren- ar Igwrigen, ar Irumiyen, ar Aoraben. Pat: La cay-a yajubbu ma qablapu. Imcinna inna unna d isufghen adlis «Lamhatun oan talatatin wa talatina qarnan min tarix elamazighiyyin” n M. Chafik. Da isawal xef taghezi n umezruy nnex, inna idd ur neghiyy ad t nsegzel g ddaw n wisskrad nnes. Ip, da, ur ghiyyex ad ttux ad sawlex xef yiwn udlis yadven; win Helen E. Hagan. Assagh nnes «The shining ones» (Winna igan Isfaqqasen). Adlis ad yiwid xef imezdagh, n Mmisvra n deghi, nna izwaren azemz itteyassen s win Id Feryun. Da ttini Hagan idd imazighen ayd gan. Wiss kuzv, ad ig agherdat. Ur neri unna ax ileddin gher deffir, unna ax de ittawin iswigimen iqburen; ad gin win ddin nghedd winn tasertit.

Ad teg aynna tga, ad nisin nzvayet idd kkan imezwura nnex igan id Feryun, Udayen, Irumiyen (Imasihiyen), Iswangamen g uzemz n Igwrigen nghedd Irumiyen, Imeqqranen n Taglizet (Eglise), Imebraturen, atg.. Nekk, assa, ur nnix ad ttux nghedd ad grex s Sheshong amezwaru, Viktor, Afulay, Saint Augustin, Dipya (Al Kahina), Aguzul (Kusaila), atg..

I winna ittini «mayd yaghen Imazihgen, da ten tteggwin ayt berra, nkeren zvarrex? max allig ur da sawalen cigan aya?», da nettini idd akkw tidmiwin nnesen ghas tillas. Ur illi ghas yiwn uskkin; ur idd sin. Assa, tarwa n umazigh teghra. Ur idd g uzemz n France; g uzemz n uynna mi da ttinin listiqlal. Deghi ggudin Imazighen ighran allig ur yad ighiyy Lmexzen aten isegh akkw, aten ibdvu d imyisaten nnesen; d timmuzgha nnesen. Ghas yun umedya asrarray. Landalus? Rezan ax ixef s Landalus. Ighal umata is tuf akkw mayd illan, idd nettat ayd ican atig i tamaziret nnex. Neghal akkw idd taoerabt. Deghi nessen tiwta n Landalus. D awed isem, pat Les Vandales nna iffeghen La Gaule –zzelenten les Goths- ayd iruran La Bétique d La Vandalousie. Uma ayt Landalous? Mayd msen winna d iddan? Min turda, ur idd artut (Zerê tawiri n uselmad  Kenbib, Fac Lett Kenitra).

G taggra n tarratt (note) ad, ad nsawel xef umezwag d bu wacal. Nekkwni seg tamazirt ad, amm wacal nnes. Ur ddejin nenni i awd yan idd ur ugi u tamazirt. Idsen ayd igan ixfawen nnesen d ayt berra. Deghi g te nnan, amzên digs, pat gan imezwagen; nitni ayd t innan. Ad nini gan imezwagen. Tamazgha ur ddejin tezzvil imezwagen. Maca, ur nettiri ad ax gen amm tin wafar d lfessva. Deghi yiwedv uzemz nna g ittisin ku yan matta tamnattv g illa.

 

Copyright 2002 Tawiza. All rights reserved.

Free Web Hosting