Uttvun 81, 

Yenyûr  2004

(Janvier  2004)

Amezwaru

 (Page d'accueil) 

Tamazight

Melmi ghad twasizvemzven ineghlafen nnegh imezwura?

Tamazight yiwet ayd tga

Tameddurt n Muhemmed Cukri

Taqerfiyet

Tisit inu

Aaghi i ymazighen n barra

Taksista

Usar susmex

Mer ghuri...

Taghuri

Bugafer

Ayt Ishaq

Tuccka tafuyt

Tudert iherran

Tabrat i wmedduker

Français

Imazighen de Hérodote

L'IRCAM vu à Khénifra

Un fax à l'au-delà

Appel à une coordination nationale

Lettre à l'autre rive

Car il s'agit de Nador...

Réseau amazigh pour la citoyenneté

 Félicitations

العربية

متى سيحاكم وزراؤنا السابقون في التعليم؟

التاريخ المنسي

تمرد الأمازيغية المضطهدة

ردا على  بهتان الأسبوع

مصطفى العلوي يحاف أن يكون أجنبيا

الخطأ الذي ارتكبه الأمازيغ

التراث بين التحديث والتقليد

الحركة الأمازيغية

متى نشألت ثقافة التضامن بالمغرب؟

من آيث عيّاش إلى بني بوعيّاش

موقع الأسطورة في التراث الأمازيغي

إلى مقدمة برنامج دنياك

المغردون خارج السرب

القلاع المحصنة بالأوراس

دعم لتاويزا أم ضحك عليها؟

إلى أية جهة ينتمي المغرب؟

الشاعر لحسن أوشن

كلمة أسيكنو

تجديد مكتب الجمعية

ندوة حول مستقبل الأمازيغية

بيان استنكاري

تهنئة فيداس

تعزية

تهنئة

 

 

Tamazight yiwt ayd tga

Yaru t: Hha Udadess (Rbatv)

Deghi g da nsawal ghef uselmed n tamazight, rix ad inix, ssektix idd yiwt ayd tga; ur idd snat, ur idd krattv. Idsen da ttinin idd ur illi ghas tintaliwin (Arrif, Fazaz, Sous, Taqbaylit, atg). Llant tintalwin acku mmer ur llint ur ittili wawal nna mi gant tinnes; aha, seg ufella, awal yiwen ayd iga, netta d tamazight. Aya, beppra ayd da ids ttacin imazighen. Sulen ggudin winna ad x d issufughen: Upu, nekkweni da nettini; nghedd, nekkwni, ur da t nettini; nghedd awd, nekkwni, ur ghur nex illa. Izvil ku yan ad issikez i wiyyadv aynna issen, maca ad ur ittighil idd aynna ittini ayd yufen, ayd inmen. Ad nektey idd tanglizt, tafrvansist d taorvabt neghrva tent isggwasen, namezv taghrvect d nsul da tent neqqarv. Piwa, mimc as i tamazight?

I winna ittinin, ur illi gar, iwaliwen da ttemmegjamen; ku yiwn da ittasey seg wayedv, ad isinen idd s tidett adday aksulen. Uma deghi, ils nnex ittyakel. Illa ghif nex ad t nessider, nesseken i mayd igan amazigh, d mayd ur t igin, idd awal ummidv (complet) ayd iga; s tintaliwin nnes, amm ku awal.

G arra ad, ddix ad bedrex idsen iwaliwn illan g yat tantala maca ur llin g tayedv; nghedd, megharv digs llan, ur da ten swirin imsawlen nnes. Arra ad, ur digs amaynu; digs ghas aynna mi kksex turda, aynna mi sellax.

Ur ddix, da, ad cex awd yat tazrv (théorie), ad teg akkw aynna tga. Tizrvwin, ad tent naddej i imassanen n tusnawal. Rix ghas ad bdux d imeghriyen idsent timawatin nna smunex isggwasen aya. Ad cex cigan n imedya (imedyan); yagur, i ku ameghri, ikez nnes netta.

Amedya 1: Azul (Awaliw, Awtem, Ayan). Awaliw ddex, illa mayd ighalen is t d nemzel ghas tigira ad. Maca netta isul ghur ayt Oettva n Rreteb. Da ttininUsin Azul, adday tteyyarran idsen asin takwbabt (drapeau) tumlilt. Talatt n Rreteb, nna mi iga Awfus uzzun, tella tama n Rracidia itteyassenen, ghur imezdaghen, s Imetveghern.

Amedya 2: Awaliw (Awaliw, Awtem, Ayan); Asgwet nnes: Iwalen). S tafrvansist: Mot. Ur idd awal nna igan ils (langue); asgwet n Awal netta: Iwalen. Sulen midden nna da ittinin Awaliw g Awfus d attayn nnes.

Amedya 3: Tafrett (Awaliw, Tawtemt, Ayan). Awaliw ittyassenen cigan; tafrett n asklu nghedd amghi akkw matta netta. Max ad ur t nettini i tafrett n lkidv nna xef da netturu. Max ad nettini «tawrviqt»?

Amedya 4: Tageldit (Awaliw, Tawtemt, Ayan). Itteyassen g Sous; nettat d tamazirt nna da issudu yan agellid. Ur itteyassen, nghedd ghas imiqq, g isiwlen n timnadvin yadven nna g da ttinin Lmemlaka.

Amedya 5: Aneghmis (Awaliw, Awtem, Ayan; Asgwet nnes: Ineghmisen). Ittayassen g Fazaz; Lakhbarv g Sous d Rvaxbarv g Arrif. G Atlvas anammas, da ttinin xef ca n tacirrit (imezzviyen) adday tessenti da tsawal is “da takka tineghmisin izvilen” hma ad sseknen is immim wawal nnes.

Amedya 6: Idvennattv (Awaliw, Awtem, Ayan). Inamek idv nna izwaren ass nna g nella. Da ittuyanna g Arrif. G Sous, illa Idvgam. Azeggal ayd iga Idvelli; wad netta yiwn idv izrin ur nessin mantur.

Amedya 7: Ssenti (Amiggi). Idrus mayd t issenen. Taccemt da teswiri Bdu seg amiggi aorvab Badaa. Amiggi Ssenti illa g awal nnex. Da nettini «Ssenti afwa». Lli g nmezzviy, id mma da ddalent tirregin s ighed. Askka nnes, da t tteksent ad ssentint afwa; ad yagh.

Amedya 8: Ssemur (Amiggi). Itteyassen cigan ghur Ayt Oettva d Ayt Mervghadv. Maca iggwudey mayd ittinin “Ikemmel, Icemmel” nghedd “Itemma”.

Amedya 9: Tifawt (Awaliw, Tawtemt, Ayan). Netta adday issudda wass nghedd assidd nnit. Llan winna ittinin “Tfawt”. Awaliw ad g adgharv n Ssvbah.

Amedya 10: Zmer (Amiggi). Inamek “Ighiyy”, “Ddu gher dat”; amm g anzi n Arrif “Netteg wimi nezmer” (Da nettegga aynna mi nghiyy). Ad wali, awd awaliw “Azimmer” nna da izggwurn i wulli.

Amedya 11: Lluz (Amiggi). “Lluzex” inamk “Digi laz”; da ittuyanna awd “Ingha yi laz”.

Amedya 12: Adgharv, Ansa (Aw., Awt., Ay.). Min assikz, ghas ad nini idd cigan n imazighen da as qqarven: Amkan, Amcan, Lmudeo.

Amedya 13: Uttun, udon (Aw., Awt., Ay.). S tafrvansist “Numéro”. Iggwudey mayd ighaln idd behhrva ayd nemzel awaliw ad, amm amiggi nnes Ssidven. Maca amiggi  ad isul ghur Ayt Sexman, Ayt Wirra d Ayt Hdiddu. Da tinin “Ssidven ulli nnec”. Seg tawacult n awaliw ad Amdvan (Nombre); d pat tukzemt “Ssidven = compter, dénombrer”.

Amedya 14: Amenzu (Aw., Awt., Ay.). Amiggi nnes Nzu nna igan “Ddu zik”; ammi da t nettafa g anzi “Unna tqqen tizi inzitt” nna inamken “Unna ghur tawiri, ikker zverres min ammuzzvey”.

Amedya 15: Amazuz (Aw., Awt., Ay.). Unna ur igulan (yiwdven) g azemz. Amiggi nnes Mmuzzvey. G ddarija, da ttinin “Mazuzi“ i unna mi da nettini Amazuz. I wa, max Iottverv nghedd Imatvel?

Amedya 16: Awes (Amiggi). G ddarija da ttinin “Ttewiza”, g tamazight “Tawisa”. Is ur idd Amyawas, Tamyawast nghedd Tawisa ayd inmen?

Amedya 17: Senfel (Amiggi). Adday da tteksen icirran tughmas n aghu, da nettini is da “senfalen tughmas“. Cigan n imazighen da t ttun, asin g adgharv nnes awaliw aorvab “Beddel”.

Amedya 18: Swingem (Amiggi). S tafrvansist “Réfléchir”. Issen t umata g Sous. G Fazaz, da nettafa Tiwengimin nna s da ittacey umdan adday iggwed i ca n tunant. D ghur Ayt Sexman, da nettafa Awengim nna igan “Esprit” s Tafransist. Amci, teghiyy tawacult n yiwn uwaliw ad tzelleo g isiwlen meqqarv ur yad tmun ghas g yan digsen.

Amedya 19: Tamara (Aw., Tawt., Ay.). Awaliw ddex ittyasen akkw mani; yili awd g ddarija. Maca amiggi nnes idrus mayd t issenen. Iwa, pat illa g izli n Atlas anammas “Ah wa, drusen imazann, imray lhal”. Midden da ttinin “Iceqqa” d “Iwaorv”. Ad nebder da yan uwaliw yadven; netta “Israrrey” (Amiggi) g ansa n mi da ttinin “Ispel” nghedd “Iwhen”.

Amedya 20: Tamttut (Aw., Tawt., Ay.). Awaliw ad ittyassen. Maca, rix ad ssikzex idd asgwet nnes ur idd Tiwtmin ayd t igan. Amggaru ad, asgwet n “tawtemt”. Uma asgwet n “Tamttut” ur t igi ghas “Timttutin” nna as qqarven iqbayliyen d awd irifiyen(?).

Amedya 21: Akud, Azemz (Aw., Awt., Ay). Min aseghwzef, ad ur nettasey awaliw aorvab “Luqt”. G Sous da nettafa Ghakudann = Gh akud ann. D ghur Ayt Oeetta, da nettafa yiwdv uzemz n tkerza, nghedd “win dduj (Agergao)”, ... .

Amedya 22: Abrid, Agharas (Aw., Awt., Ay.). Iwaliwen ad ttyassenen, ghas ad nakz idd “Iberdan” asgwet irzvan ayd iga. Asgwet ur irzvin netta “Ibriden” (Arrif).

Amedya 23: Aghelluy, aneqqerv (Aw., Awt., ay.). G Fazaz da nettini “Teghley tafuyt” d “Tneqqerv tafuyt”; ar nettini Aghelluy d Aneqqerv  i “lghervb” d ‚ccervrq”.

Amedya 24: Tidet (Aw., Tawt., Ay.). S tafransist nettat “La vérité”, s Taorvabt nettat «lhaqiqa». Ur idd awaliw ittumzeln; illa g yiwn izli n Atlas anammas: S titt (tidett), s titt, ah imanu teddit, ah wa badadv ingha yi.

Amedya  25: Tter (Amiggi). Illa g akkw tintaliwin n tamazight. Iwa max “Itvalb' n taorvabt? Illa awd Ssuter, nna mi nnix idd “sgidey tutra”.

Amedye 26: Imalass (Aw., Awt., Ay.). Awaliw ad ittuska seg Imal d Ass. Inamk “Ass amm wa g nella d unna akkw te inmalan. Ittyassen g Sous; g Atlas anammas da as qqarven “Asbio” seg taorvabt.

Amedya 27: Azwar (Amiggi). Awal ur izviln; s taorvabt “loib”.

Amedya 28: Msasa (Amiggi). Netta ami da ttnin s taorvabt «ttafq».

Amedye 29: Asemmud (Aw., Awt., Ay.). Inamk isggwasen nna ittucfan i ku yan ad ten yidir. Netta “leomerv” s taorvbt». Digs amiggi “Smed” nna inamken «Ssemur» nna igan «Ad ur ttaddeja awd hah”.

Amedya 30: Imarawen (Aw., Aw., Asgwet). Nitni “Mma d Bba”, ghur Ayt Sexman. Nitni winna yurwen nican amm g ddarija “lwalidin”.

Amedya 31: Gguddej , ggaddej (amiggi). Ffegh adgharv (ansa), ddu s wayedv. Midden, dghi, da ttinin “Rvhel”. G Atlas anammas da ttinin Imgguddeja i “irvhhalen”.

Amedya 30: Aneqbab (Aw., Awt., Ay.). “Anejjarv” s taorvabt. Awaliw ad ikka ed, min turda, tameslit “qqabb, qqabb” nna iggudin adday da nettebbi ar nesskar  iskkinen s ukeccidv.

Amedya 31: Taflit (Aw., Tawt., Ay.). Zund “Tirut”; s taâorvabt “loervdv”. Amiggi Fley (nghedd Fli) inamken “Rzvem s tuzzalt”.

Imdyaten 32: Deghi ad nec idsen imdyan nna mi israrrey ad naf innilen nessen meqqarv idsen imsiwlen n tamazight ghelelen da swirin iwaliwen n taorvabt: Dat (legeddam), Awrvgh (asvfri), Taghbalut (loin), Awd yan (hetta yan), Aflay (leftih), Tamtunt (taxmirt), Irkes (ixlledv, iccar), Tamasfadvt (mimhaya), Idsent tikkal (id lbeodv), Anammas (amjahvediy, lwestvi), Idsen (lbeodv), Yaggug (iboed, iorveq), Tidi (laorveq), Amuddu (asafer), Yudven (yaghet ca, imridv), Anezgum (lpemm).

 

 

 

 

           

Copyright 2002 Tawiza. All rights reserved.

Free Web Hosting